Η ξηροστομία είναι αποτέλεσμα της μειωμένης παραγωγής ή μειωμένης ροής σάλιου από τους σιελογόνους αδένες προς το στόμα. Υπάρχουν 3 ζευγάρια κύριων σιελογόνων αδένων (παρωτίδες, υπογνάθιοι, υπογλώσσιοι) και εκατοντάδες μικρότεροι μέσα στο στόμα.

Τα προβλήματα ξηροστομίας μπορεί να οφείλονται σε αρκετούς διαφορετικούς παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν δυσλειτουργία των σιελογόνων αδένων και να οδηγήσουν σε μειωμένη ροή σάλιου στο στόμα.

• Φάρμακα. Αρκετά φάρμακα (πάνω από 400 σύμφωνα με σχετικές μελέτες) έχουν σαν παρενέργεια την εκδήλωση ξηροστομίας. Η σχετική λίστα περιλαμβάνει κυρίως αντι-υπερτασικά, αγχολυτικά, αντι-ισταμινικά, παυσίπονα, φάρμακα για Parkinson, και πολλά άλλα. Η λήψη φαρμάκων είναι η πλέον συνηθισμένη αιτία ξηροστομίας.
• Κάπνισμα. Η ξηροστομία εμφανίζει ιδιαίτερα αυξημένα ποσοστά στους καπνιστές. Οι συνεχείς εισπνοές και εκπνοές του καπνού αλλά και η ίδια επίδραση του καπνού στεγνώνουν τους βλεννογόνους του στόματος.
• Αφυδάτωση. Καταστάσεις που προκαλούν αφυδάτωση όπως πυρετός, έμετοι, αυξημένη εφίδρωση, διάρροια, μειωμένη πρόσληψη υγρών οδηγούν σε μειωμένη παραγωγή σάλιου και είναι συχνά αιτίες παροδικής ξηροστομίας. Η κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει απώλεια υγρών και ξηροστομία.
• Παθήσεις. Ορισμένες συστημικές παθήσεις επηρεάζουν τη λειτουργία των σιελογόνων αδένων (διαβήτης, πάθηση Hodgkin, Parkinson, HIV/AIDS, σύνδρομο Sjogren, ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα)
• Θεραπεία καρκίνου. Οι ακτινοβολίες και η χημειοθεραπεία στην περιοχή της κεφαλής κατά τη θεραπεία καρκίνου προκαλούν βλάβες στους σιελογόνους αδένες προκαλώντας ξηροστομία. Σε περίπτωση ολικής καταστροφής των αδένων, η ξηροστομία είναι μόνιμη.
• Αναπνοή από το στόμα. Άτομα που αναπνέουν από το στόμα και όχι από τη μύτη εμφανίζουν όπως είναι αναμενόμενο υψηλότερα ποσοστά ξηροστομίας. Το πρόβλημα είναι εντονότερο σε άτομα που ροχαλίζουν κατά τον ύπνο και ξυπνάνε με στεγνό στόμα.
• Άλλες καταστάσεις που προκαλούν ξηροστομία είναι η συγγενής απλασία των σιελογόνων αδένων, οι φλεγμονές του στόματος, αλλά και ψυχογενείς νόσοι όπως άγχος και κατάθλιψη